04 april 2010

zelf maken

Regelmatig krijg ik de vraag of het niet een hoop gedoe is om dingen zelf te maken of te kweken. Tijd is toch eigenlijk ook geld? En wat kost een brood of zeep of een pondje tomaten nou helemaal in de winkel? Waarom zou je dan gaan staan tobben met een hoop wieden en wateren of met losse ingrediënten en een boel opruimen achteraf? En inderdaad: zelf maken of opkweken kost tijd en is soms een hoop gedoe terwijl de eindproducten in de winkel best betaalbaar zijn. Toch doe ik het liefst zoveel mogelijk dingen zelf. Niet omdat ik graag moeilijk doe als het ook makkelijk kan, maar omdat ik er een goed gevoel van krijg om meerdere redenen.

Al decennia lang wordt het gezin of het huishouden vooral gezien als een economische consumptie-eenheid. Een unit waar je producten en diensten aan kwijt kunt zodat zij hun werkzame leven ononderbroken kunnen voortzetten. Snelle maaltijden uit pakjes en zakjes, boodschappen bezorgservice, strijkservice, kinderopvang, allerlei gemaksverschijnselen die er op geënt zijn ons leven zo gladjes mogelijk te laten verlopen. Als ik een sceptisch mens zou zijn, zou ik zeggen: puur zodat wij ongestoord geld kunnen blijven verdienen en dus óók weer uitgeven. Zo houdt het systeem zichzelf mooi in stand. Gelukkig ben ik geen sceptisch mens.

Maar wat gebeurt er als je het gezin niet ziet als een consumptie-eenheid maar als een productie-eenheid die grotendeels in staat is zijn eigen broek op te houden? Mijn lief is een kei in repareren. Het gebeurt zelden dat wij de hulp van deskundigen moeten inhuren als de ketel, de auto of de computer gebreken vertoont. Mij geeft het vanaf de bodem maken van dingen als brood, yoghurt, zeep of het zelf opkweken van groenten een zelfstandig en erg bevredigend gevoel. We zijn in relatief korte tijd zo ver van dit soort processen af komen te staan, terwijl het voor onze oma's en soms moeders nog vanzelfsprekend was om dingen "from scratch" te koken, te maken of te conserveren.

Door veel van deze vaardigheden te leren en te oefenen steek je de cyclus van werken-consumeren-werken een stok tussen de spaken: het geld dat je verdient is niet persé nodig om gemaksdiensten en -producten in te kopen zodat de consumptie-eenheid maar efficiënt blijft draaien. Je kunt het inzetten voor dingen die je écht belangrijk vindt. Bovendien kun je, als dat je wens is, met deze vaardigheden onder de knie zoeken naar een nieuwe balans tussen werken binnen- en buitenshuis.

Het geeft mij een heel puur en onafhankelijk gevoel om dit soort dingen te leren en te oefenen. Uiteraard met "luxe" zaken als een wasmachine, een magnetron of een broodbakmachine als welkome ondersteuning, maar toch. Je weet precies welke ingrediënten je voor je producten gebruikt (en dus ook dat er zeker niets schadelijks in zit!). Het scheelt verpakking en transport en is daarmee beter voor het milieu. Voor de meeste activiteiten geldt dat de benodigde materialen vaak al in huis zijn en dat de ingrediënten meestal weinig kosten.

Zelf maken is een concrete bezigheid die snel resultaat laat zien. Dat geeft me een erg bevredigend gevoel dat niet te vergelijken is met even snel naar de Albert Heijn fietsen voor een boodschap. Het zorgt voor aangename afwisseling met andere repeterende huishoudelijke klussen en, dit klinkt misschien wat pathetisch, het geeft me een gevoel van verbondenheid met alle andere mensen - of dit nu mijn oma's zijn of mensen uit minder gefortuneerde streken - die niet het gemak hebben van (of het geld hebben voor) de supermarkt om de hoek.

12 opmerkingen:

  1. Wat jij schrijft herken ik helemaal.Misschien is het gezondheidsaspect en het "plezier hebben in "nog wel de belangrijkste reden voor mij,om veel zelf te doen.Het lijkt me ook belangrijk voor je kinderen. Die kennen de geur van versgebakken brood of jam,die in een pan staat te pruttelen. Ze ontwikkelen misschien een uitgebreid gevoel voor smaak,als je knipverse sla op tafel zet.En de eenheid van al wat leeft ervaar je zo veel meer. groeten Izerina

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Een ander voordeel van zelf maken is dat je precies weet (en zelf kunt bepalen) wat erin gaat. In de supermarkt moet je dat vaak maar afwachten (zie je logje over Foodwatch).

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ik ben het honderd procent met je eens. Ik voel een innerlijke drang om de dingen zelf te kunnen: eten te maken zonder pakjes en zakjes, groenten te kunnen kweken, brood te bakken... gewoon om het te KUNNEN, inderdaad, want onze grootouders deden dit toch ook allemaal en we moeten die kennis en kunde niet verloren laten gaan.

    Ik zou dit blog zelf geschreven kunnen hebben. :)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Wat is er nou lekkerder dan zelf gemaakte soep , ragout etc. Misschien duurder maar zoveel lekkerder en je weet precies wat erdoor heen gaat aan ingrediënten. Ik zie in Roemenië zoveel dingen die mensen zelf doen , dat ze het vreemd vinden dat wij in Nederland dat niet meer kennen. Wat is er met kinderen nou mooier dan boontjes leggen en zien dat er een plantje uitkomt en dat er later nieuwe boontjes aan komen , zo zijn er zoveel voorbeelden.Onze kinderen weten gelukkig nog waar de melk vandaan komt , en hoe groenten groeien, vergeleken met veel van hun leeftijdsgenoten van rond de 20 die dat niet eens weten.Zo waren wij jaren geleden hier in het a.damse bos bij de geitenboerderij en staan er een paar dames van rond de 50 tig , die weten niet wat ze zien als de geiten worden gemolken , en dat er dan o.a. ook nog kaas van die melk wordt gemaakt nou dat was helemaal een wereldwonder.Triest hoor zulke ''domme '' mensen . Laten we maar blij zijn als mensen weten hoe het echt zit.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ik zou bijna volmondig amen roepen! Niet omdat ik twijfel aan dat 'volmondig', maar omdat het nou eenmaal een beetje raar is om achter je p.c.-tje 'amen' te gaan zitten roepen..

    Dingen 'zelf maken' en koken 'from scratch' maakt het mogelijk om -zelfs in deze maatschappij- nog van één inkomen te leven. Echt ondenkbaar voor mensen van mijn leeftijd.. (bij deze verklap ik die: 25)

    Mensen die het inkomen van mijn man weten (en dat dat dus niet zo veel is!) vragen ons wel eens hoe we dat doen.. zonder dat ik erbij werk.. en dan kan ik ze altijd gewoon uitleggen dat ik BESPAAR wat zij ERBIJ verdienen (en weer uitgeven) en dat we dus uiteindelijk allemaal evenveel geld hebben ;)

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Het grappige is dat het bijna onwenselijk wordt gevonden als ik zeg dat zelf maken zo bevredigend is. Het wordt bijna opgevat als een beweging om vrouwen weer achter het aanrecht te krijgen, maar geloof me: ik hecht erg aan onze feministische verworvenheden!

    Argumenten als: gezondheid, dichterbij je voedsel staan, goedkoper, kinderen die weer weten hoe dingen groeien, vallen dan een beetje in het niet.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. ik roep ook volmondig mee amen achter de computer.
    Bovendien heb ik geen antidepressiva nodig omdat werken buiten in de tuin en zelf dingen maken mijn hersennen allerlei leuke stofjes laat aanmaken ;-)

    Wij kopen ook zo weinig mogelijk industrieel bewerkt voedsel, maar dat is moeilijk over te brengen. Zeker als je ziet dat vele baby's zulk voedsel met de papfles (letterlijk) binnenkrijgen omdat buitenshuis werken en bosrtevoeding vaak niet samengaan.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Helemaal mee eens! Activiteiten als brood bakken, truien breien, fruit uit de tuin plukken geven me het gevoel bezig te zijn om in mijn primaire levensbehoeften te voorzien. We zijn met z'n allen zo ver van dat gevoel af komen te staan, terwijl niets meer bevredigend is dan dat.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @Jacqueline: alhoewel je ook weer geen slaaf moet worden van je eigen handenarbeid.... ik heb inmiddels het dagelijks brood bakken losgelaten en beperk me tot de weekenden. En ook dat blijft heel bevredigend!

    BeantwoordenVerwijderen
  10. @Mieb: het moet natuurlijk leuk blijven! Ik bak 1 keer per week een brood en wissel dat gewoon af met gekocht brood van de warme bakker. Zo blijft het ook iets bijzonders, een tractatie.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Prachtig dat je -deels- zo bewust bent. In het rijtje zaken dat jij noemt hoort de magnetron absoluut niet thuis. Ga je maar eens verdiepen in wat een magnetron met je voedsel doet. Dat is walgelijk gewoon. Je kunt vele malen beter je voedsel in de supermarkt kant en klaar kopen dan dat je ergens in het voedselbereidingsproces de magnetron gebruikt.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. @Roel: dank je wel voor je reactie. Ik moet je eerlijk bekennen dat ik me daar nog niet heel erg in verdiept heb, maar dat ga ik na jouw waarschuwing zeker doen. Ik ben benieuwd (en een beetje bevreesd....)

    BeantwoordenVerwijderen